Protokoły pełnią w sieciach funkcję kontrolera czuwającego nad uporządkowanym przesyłaniem danych. W życiu codziennym nadajesz telegramy, listy czy paczki. W sieci dane przesyłane są również w różnych formach: komórek, ramek lub pakietów. Chcąc wysłać list, musisz spełnić niezbędne wymagania, aby dotarł on do adresata. List zatem należy włożyć do koperty, nakleić znaczek, prawidłowo zaadresować i umieścić go w skrzynce, z której powędruje dalej. Proces ten można właśnie porównać do protokołu. Dane przesyłane siecią również muszą być zapakowane w pakiet i zaadresowane. Medium transmisyjnym dla listu będzie droga, linia kolejowa lub lotnicza – dla pakietów danych będą to łącza. Protokół sieciowy to zbiór reguł, jak prędkość transmisji, format przesyłania danych oraz sposób potwierdzania przyjęcia informacji pomiędzy urządzeniami w sieci komputerowej. W sieciach lokalnych opartych na różnych systemach istnieją różne protokoły sieciowe. Np. w sieciach opartych na systemie Windows protokołem takim może być NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface), z kolei w sieciach pracujących pod kontrolą systemu Novell Netware jest to protokół IPX/SPX (Internet Packet Exchange/Sequential Packet Exchange). Jednak obecnie jeden z podstawowych protokołów sieciowych to protokół TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). TCP/IP to uniwersalny protokół transportowy umożliwiający połączenie oraz wymianę danych pomiędzy komputerami różnego typu, pracującymi pod kontrolą różnych systemów operacyjnych. Skrót TCP/IP oznacza: protokół kontroli transmisji/protokół internetowy. W sieciach opartych na protokole TCP/IP dane są dzielone na pakiety, z których każdy otrzymuje numer oraz adres odbiorcy. Protokół TCP nadzoruje transmisję pakietów w sieci, zabezpieczając je przed zagubieniem, oraz sprawdza, czy docierają do adresata bez uszkodzeń. Z kolei protokół IP jest typowym protokołem komunikacyjnym, zapewniającym przesyłanie określonych informacji (pakietu TCP) do adresata. Chociaż protokół TCP/IP nazywany jest protokołem internetowym, gdyż jest to podstawowy protokół w Internecie, ze względu na coraz powszechniejszy dostęp do usług internetowych w sieciach lokalnych używany jest także w tych ostatnich. Sieci wykorzystujące protokół TCP/IP są określane mianem sieci pakietowych.
